Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Συμβολικό παιχνίδι ονομάζεται η νοητή μετατροπή ενός αντικειμένου ή μιας πράξης σε κάτι άλλο με διαφορετική χρήση από την πραγματική. Για παράδειγμα, όταν το παιδί κάνει ότι το τουβλάκι του είναι τηλέφωνο ή όταν κάνει ότι ταΐζει την κούκλα, λέμε ότι πραγματοποιεί συμβολικό παιχνίδι. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται πόσο σημαντικό είναι να παρουσιάσει το παιδί αυτό το είδος παιχνιδιού καθώς επίσης και σε τι χρησιμεύει στην συνολική ανάπτυξή του.
Μια πρώιμη μορφή συμβολικού παιχνιδιού ξεκινάει με τη μίμηση στους 8 μήνες που το παιδί προσπαθεί να κάνει αυτό που βλέπει από τον γονιό, όπως για παράδειγμα να κινήσει την κουδουνίστρα του για να ακούσει τον ήχο που παράγει. Στους 18 μήνες ξεκινά το συμβολικό παιχνίδι όπου το παιδί δημιουργεί μια φανταστική κατάσταση που το διασκεδάζει (κάνει ότι πίνει από το άδειο πλαστικό ποτήρι, κάνει μπάνιο την κούκλα σε μια πλαστική λεκάνη χωρίς νερό κλπ). Όσο περνάει ο καιρός και ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία από τα 3 έως τα 5 έτη το παιδί έχει εξελίξει πλήρως αυτό το είδος παιχνιδιού.
Μέσα από το συμβολικό παιχνίδι προάγεται ο διάλογος, η διαπραγμάτευση, η ανάθεση ρόλων, ο αυτοσχεδιασμός, η γνώση των καταστάσεων και η συναισθηματική ανάπτυξη. Ειδικότερα, μέσω του παιχνιδιού το παιδί αναλαμβάνει ένα ρόλο (π.χ. κάνει τη μαμά, κάνει το γιατρό) και σχεδιάζει το παιχνίδι του. Ξεκινά να σκέφτεται το στόχο του παιχνιδιού, να συλλογίζεται σχετικά με αυτό αλλά και να επιλύει προβλήματα που τυχόν προκύπτουν κατά την διάρκειά του. Η δημιουργία των φανταστικών εικόνων που πραγματοποιείται εξελίσσει και βελτιώνει την μνήμη του παιδιού.
Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του συμβολικού παιχνιδιού είναι η έκφραση των συναισθημάτων. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από το φανταστικό παιχνίδι το παιδί εκφράζει τους φόβους και τις ανησυχίες του, αποβάλλοντας το στρες και παράλληλα κατευνάζει την επιθετικότητά του και ανακαλύπτει θετικά συναισθήματα αλλά και το χιούμορ. Στην προσχολική ηλικία που συναναστρέφεται με συνομηλίκους, ενισχύεται η συνεργασία και η ακολουθία κανόνων, παίζοντας σε ένα πιο αυστηρά δομημένο μοτίβο ρόλων. Δηλαδή καθένας αναλαμβάνει συγκεκριμένο ρόλο (παιδί, μπαμπάς, μαμά, γιατρός) και δεν μπορεί να πάρει τη σειρά του άλλου ή την θέση του.
Ακόμα, με την έναρξη του συμβολικού παιχνιδιού το παιδί ξεκινάει να πραγματοποιεί μονολόγους και να μιμείται κινήσεις που έχει συνδυάσει με συγκεκριμένες λέξεις. Μετά τα δύο έτη το συμβολικό παιχνίδι αρχίζει να είναι πιο έντονο και συμβαδίζει με την ραγδαία ανάπτυξη του λεξιλογίου του παιδιού. Μέσα από το παιχνίδι του, το παιδί μαθαίνει νέες λέξεις, ρωτάει πράγματα και δημιουργεί ζωηρές νοητές εικόνες που προσπαθεί να τις εκφράσει λεκτικά. Στην προσχολική ηλικία αυξάνεται η συνεργασία στο παιχνίδι και δημιουργούνται περισσότερα γλωσσικά παιχνίδια, εφόσον τα παιδιά κάνουν διάλογο, ρίμες, ανακαλύπτουν-δημιουργούν νέες λέξεις και μιμούνται διαλόγους που έχουν ακούσει στην καθημερινότητα των ενηλίκων.
Το συμβολικό παιχνίδι βοηθά με διάφορους τρόπους την συναισθηματική, γνωστική αλλά και γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Οι γονείς μπορούν να το ενισχύσουν, αφιερώνοντας χρόνο στο παιδί και παίζοντας μαζί του. Μέσω του παιχνιδιού μπορούν να του διδάξουν την σωστή συμπεριφορά, την διαχείριση των συναισθημάτων και παράλληλα να το βοηθήσουν στην λεκτική έκφραση και την ανάπτυξη της φαντασίας. Τέλος, μέσα από το παιχνίδι οι γονείς μπορούν να αποτρέψουν την επιθετική συμπεριφορά και γι’ αυτό καλό θα είναι να επιβλέπουν το παιχνίδι των παιδιών τους ώστε να μπορούν διακριτικά και όχι με παρεμβατικό τρόπο να αποτρέπουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
Λογοθεραπεύτρια,
Ρομπογιαννάκη Εύα
